Tijd voor verbinding
Manon Marinussen
Het zit in de mens om te zoeken naar evenwicht en balans. Is het donker, dan zoeken we naar licht.
Is het koud, dan zoeken we naar warmte. Te druk? Rust! En mede daardoor houdt een samenleving zichzelf normaal gesproken aardig in balans. Elke beweging krijgt namelijk wel wat tegenbeweging en zo blijft het voor iedereen (of in ieder geval de meerderheid) acceptabel. Zeker in polderend Nederland. Een recent voorbeeld vind je in de manier waarop we zonder enige kennis corona getackeld hebben. Toen we eenmaal wisten dat het een serieus probleem zou worden, zag je vanuit alle hoeken initiatieven de grond uit schieten om de mensen die het zwaar hadden te steunen.
En omdat we onze eigen mening zo enorm personificeren, vinden we hem héél belangrijk. Sterker nog, we zetten die eigen mening steeds vaker vóór die van een ander. We willen overtuigen en gelijk hebben, ook al betekent dat ontwrichting van bestaande sociale systemen.
Dat we voor elkaar klaar staan is een evolutionair gegeven. We weten instinctief dat je in je eentje ‘de wildernis’ waarschijnlijk niet overleeft. Toch zie je de laatste jaren een serieuze ontwikkeling richting individualisme. ‘Ik’ lijkt op dit moment het meest veilige en vertrouwde perspectief dat we denken te hebben. Want zolang je bij jezelf blijft, heb je namelijk altijd een valide argument: omdat jij dat zo voelt en denkt. Al dan niet gesteund door gelijkgezinden.
Juist op zo’n moment merk ik dat ik als UX designer* een morele plicht heb in mijn werk: namelijk zorgen dat we niet allemaal vanuit de ‘ik-stoel’ blijven roepen en van onszelf afbijten bij iedere peulenschil. Nee, dan val ik graag terug op een algemene wijsheid: alleen ga je sneller, samen kom je verder. Ik wil dan ook vooral bouwen op hoe we met z’n allen die stappen vooruit maken.
Tijd voor meer balans
Om de balans terug te vinden hoeven we simpelweg alleen terug te gaan naar onze evolutionaire natuur: we hebben elkaar nodig. Vroeger was dat helemaal geen discussie, daar dachten we niet eens over na. Want als je buiten de groep leefde had je namelijk geen bescherming, geen warmte, geen eten. In deze moderne tijden zijn we ons hier echter niet meer zo van bewust. Want het meeste is voor de meesten vanzelfsprekend. We hebben een dak boven ons hoofd, de verwarming doet het, het licht werkt en de koelkast zit vol. Daarnaast hebben we met zijn allen een nieuw soort ‘overleving’ gevonden in de technologie.
“Hoezo hebben we elkaar nodig? In de lockdown kan ik ook prima overleven op Netflix en bezorgservices.”
De IKEA handleiding
Hoewel er vast en zeker talloze factoren zijn die een positieve invloed hebben op verbinding, denk ik dat we met een simpel bouwpakket van drie factoren al een heel eind komen. Laten we beginnen met de basis: vrij kunnen zijn in een veilige omgeving. Ieder voor zich en samen hoeft geen tegenstelling te zijn. Binnen een groep hebben we alsnog te maken met individuen. We maken het verschil als we vanuit onze individuele standpunten het gesprek aangaan om samen tot een conclusie te komen. Daarvoor is het belangrijk dat je als individu kan doen en laten wat je wil, zonder dat je daardoor meteen gecanceld, geblokt of aangevallen wordt. Dat anderen daarvoor respect creëren door vragen te stellen. En daarbij hoort dat we het ook regelmatig niet met elkaar eens zijn. Empathie, c’est la vie.
Bouwend op de fundering is inclusie een belangrijke factor om meer verbinding te creëren en polarisatie tegen te gaan. Ook daarin speelt acceptatie een rol: iedereen is welkom om bij te dragen, wie je ook bent, doet of denkt. Belangrijk daarbij is dat je ook daadwerkelijk aansluit met de intentie om iets bij te kunnen dragen. Alleen maar commentaar leveren, zeuren of hakken en zagen, daar heeft niemand wat aan.
Ten slotte geloof ik in het menselijke oplossend vermogen. We zijn gezegend met een hersenpan waar je u tegen zegt. Daar zitten meer dan genoeg creatieve gedachten en ideeën in om een leven lang problemen mee op te lossen. Waarom zou je die kostbare hersencapaciteit dan gebruiken aan het kapot analyseren van een situatie? Om dingen groter of erger te maken dan ze zijn? Om je gelijk te halen en de schuldige aan te wijzen? Of om problemen te creëren die er eigenlijk niet of nauwelijks zijn? Laat je ego los en zet een stap vooruit. Uit ervaring kan ik spreken dat samen ideeën verbinden bijna altijd ook zorgt voor een persoonlijke verbinding.
Hoe pas je dat toe als UX designer?
Hoewel theorie allemaal leuk en aardig is, komt verbinding pas echt tot zijn recht in de praktijk. Als UX designer faciliteer ik dat onder andere op de volgende manieren:
Veilige omgeving voor deelnemers van tests
Bij Koek valideren we onze apps regelmatig met echte gebruikers. Belangrijk is om voor deze mensen een veilige omgeving te creëren. We waarborgen de privacy van deze personen en benadrukken altijd dat geen enkel antwoord fout is. Omdat we als ontwerpers vaak een aanname doen over wat de beste keuzes zijn, is echte feedback van echte gebruikers het grootste cadeau wat we onszelf kunnen geven. En dat werkt alleen als gebruikers zichzelf kunnen zijn en zich veilig voelen.
Toegankelijke webapps
Mijn ongeschreven regel is dat iedereen welkom is op onze webapps. Daarom houd ik de belangrijkste toegankelijkheidsprincipes in de gaten. Gaan we voor flashy animaties, pastelkleurtjes en kleine lettertjes? Dan beginnen bij mij de twijfels toe te slaan. Voor sommigen is dat mogelijk een streling voor het oog, maar voor de ander misschien wel een doorn. Wat ik liever zie: hoog contrast, leesbare alinea’s en een duidelijke leesrichting. Zo kan iedereen er iets mee.
Denk een stap verder
Om verbinding te faciliteren binnen een app, is het voor een ontwerper vaak een kwestie van verder kijken dan de opdracht. Waar worden functionaliteiten nou echt voor gebruikt? Een schrijnend voorbeeld vind ik overlijdensberichten op social media waar 63 duimpjes onder staan. Vinden deze 63 mensen het oprecht leuk dat iemand overleden is? Ik hoop van niet. Waarschijnlijker is dat deze mensen met het duimpje steun betuigen aan de nabestaanden. Gelukkig hebben de ontwerpers van Facebook daar inmiddels iets op bedacht, bekijk het derde icoontje maar eens even.
Slotgedachte
Ik wil je nergens van overtuigen, maar het mag duidelijk zijn dat ik verbinding essentieel vind voor een fijne samenleving. Ik nodig je dan ook graag uit om aan te sluiten en ook een ambassadeur voor verbinding te worden. Begin maar eens met het stellen van de volgende vragen: Hoe kun jij in je werk verbinding faciliteren? En in welke situaties kun jij met een simpele handeling het verschil maken? Het hoeft niet moeilijk te zijn. Zolang we er bewust van blijven, volgt de handeling vanzelf.
*Ik besef me dat ik als UX designer veel invloed kan hebben op hoe mensen technologie beleven. Kleine nuances in ontwerp kunnen namelijk een wereld van verschil maken - of iets wordt begrepen, welke emoties mensen ervaren of zelfs welke acties mensen gaan uitvoeren. Met het weten over hoe deze mechanismen werken komt de verantwoordelijkheid om hier goed en zuiver mee om te gaan.